Ekwiwalent za wyszkolenie w IV lidze i niższych klasach – szczegółowy przewodnik po systemie kategorii klubów PZPN

Polski Związek Piłki Nożnej, zgodnie z uchwałą nr V/88 z dnia 23 maja 2018 roku (z późniejszymi zmianami), wprowadził szczegółowe zasady naliczania ekwiwalentu za wyszkolenie zawodników. Kluczowym elementem tych zasad jest podział klubów na pięć kategorii, w zależności od poziomu rozgrywek pierwszej drużyny. Dla klubów z IV ligi, klasy okręgowej, klasy A i klasy B ma to ogromne znaczenie – zarówno w kontekście obowiązku zapłaty, jak i potencjalnego prawa do otrzymania ekwiwalentu.

🔎 Co to jest ekwiwalent za wyszkolenie?

Ekwiwalent to opłata, jaką klub pozyskujący zawodnika musi uiścić na rzecz klubu odstępującego, jeżeli:

• zawodnik nie ukończył 24. roku życia,

• zmienia przynależność klubową jako zawodnik wolny (bez kontraktu/deklaracji),

• klub odstępujący uczestniczył w szkoleniu zawodnika pomiędzy jego 12. a 21. rokiem życia.

🧩 Kategorie klubów – definicje i zasady

PZPN przydziela każdemu klubowi kategorię na podstawie klasy rozgrywkowej, w której gra pierwsza drużyna danej sekcji (np. męskiej). Nie liczy się, w jakiej lidze grają rezerwy, drużyny młodzieżowe czy żeńskie.

⚪ Kategoria III – IV liga (5. poziom rozgrywkowy)

• Obowiązuje kluby grające w IV lidze wojewódzkiej.

• To najniższa kategoria, która ma jeszcze wyższy mnożnik przy wyliczaniu ekwiwalentu (czyli droższa w porównaniu do klubów niżej).

• Kluby tej kategorii mają obowiązek zapłaty ekwiwalentu za zawodnika, który przechodzi z innego klubu, nawet jeśli ten pochodzi z klasy B czy A.

Mnożnik w tabeli ekwiwalentu (wg wieku i liczby lat szkolenia) wynosi więcej niż w kategorii IV, co oznacza, że transfery do IV ligi są relatywnie najdroższe w tej części systemu.

⚪ Kategoria IV – klasa okręgowa (6. poziom) i klasa A (7. poziom)

• Dotyczy wszystkich klubów grających w klasie okręgowej i klasie A.

• Mnożniki ekwiwalentu są tu niższe niż w IV lidze, ale obowiązek zapłaty nadal istnieje.

• Klub z klasy A może pozyskać zawodnika, ale musi liczyć się z koniecznością uiszczenia ekwiwalentu, nawet jeśli zawodnik nie grał w meczach ligowych (wystarczy, że był zgłoszony i szkolił się).

Dla wielu klubów klasy A lub okręgówki to spory wydatek, dlatego transfery są często poprzedzane próbą negocjacji, wypożyczeniem lub wykorzystaniem mechanizmu „transferu bez ekwiwalentu” (np. po upływie okresu karencji).

⚪ Kategoria V – klasa B (8. poziom) i klasa C (9. poziom, tylko w niektórych województwach)

• Kluby tej kategorii są zwolnione z obowiązku zapłaty ekwiwalentu.

• Zawodnik może przejść do klubu klasy B bez względu na wiek i historię szkolenia – klub pozyskujący nie płaci nic.

• Ma to ułatwiać rozwój i utrzymanie drużyn amatorskich oraz przeciwdziałać ich znikaniu z rozgrywek.

❗ Uwaga: Klub z kategorii V może pozyskać zawodnika, ale jeśli ten później trafi do wyższej kategorii w ciągu 18 miesięcy, obowiązuje okres karencji – klub końcowy będzie musiał dopłacić różnicę w ekwiwalencie pierwotnemu klubowi szkolącemu.

📊 Jak wyliczany jest ekwiwalent?

1. Liczy się wiek zawodnika w czasie szkolenia (12–21 lat).

2. Sprawdza się, ile sezonów spędził w danym klubie.

3. Zgodnie z tabelą PZPN, dla każdej kategorii istnieją przypisane stawki roczne za szkolenie (inaczej: mnożniki).

4. Sumuje się wartość za każdy sezon – powstaje końcowa kwota.

Przykładowo:

• zawodnik trenował od 13. do 16. roku życia w klubie klasy A (kategoria IV),

• potem przeszedł do IV ligi (kategoria III),

• klub z IV ligi zapłaci ekwiwalent za 4 lata szkolenia wg stawki przypisanej dla kategorii III,

• część tej kwoty trafi do klubu, który szkolił zawodnika.

⏳ Czym jest okres karencji?

To 18-miesięczny okres liczony od wygaśnięcia deklaracji lub kontraktu.

Jeśli zawodnik przejdzie najpierw do klubu z niskiej kategorii (np. V), a potem w tym okresie do wyższej ligi, to:

• klub końcowy (np. IV liga) musi zapłacić różnicę w ekwiwalencie klubowi pierwotnemu (np. z klasy A),

• ma to zapobiegać fikcyjnym transferom pomostowym (zaniżaniu opłat przez przejścia przez kluby pośrednie).

🧮 Dodatkowe uwagi

• W razie sporu między klubami o wysokość lub zasadność ekwiwalentu – decyzję podejmuje Piłkarski Sąd Polubowny PZPN.

• Sprawę można zgłosić w ciągu 24 miesięcy od transferu zawodnika.

• Ekwiwalent przysługuje tylko za lata faktycznego szkolenia – nie za okresy, gdy zawodnik był zgłoszony, ale nie trenował.

🧾 Podsumowanie