11 lipca – Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA
11 lipca 2025 roku po raz pierwszy obchodzimy nowe święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej. Ustanowienie tego dnia nastąpiło na mocy ustawy z 4 czerwca 2025 roku (Dz.U. z 2025 r., poz. 891), która jednoznacznie podkreśla konieczność upamiętnienia męczeńskiej śmierci tysięcy Polaków tylko z powodu ich narodowości.
W uzasadnieniu do ustawy przypomniano tragiczne wydarzenia z lat 1939–1946, kiedy to nacjonaliści ukraińscy z Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) oraz innych formacji dokonali zbrodni ludobójstwa na ludności polskiej zamieszkującej Kresy Wschodnie – tereny województw wołyńskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego, lwowskiego, poleskiego, a także dzisiejsze województwa lubelskie i podkarpackie.
Według treści ustawy, ponad 100 tysięcy Polaków – głównie mieszkańców wsi – zostało brutalnie zamordowanych, ich domostwa zniszczone, a setki tysięcy osób zmuszonych do ucieczki z rodzinnych stron. Apogeum zbrodni przypadło na lipiec 1943 roku, ze szczególnym okrucieństwem w dniu 11 lipca 1943 roku, kiedy w około stu miejscowościach doszło do skoordynowanych mordów – data ta uznawana jest dziś za symboliczny dzień kulminacji ludobójstwa.
Do tej pory, na mocy uchwały Sejmu RP z 22 lipca 2016 roku, 11 lipca obchodzono Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP. Nowa ustawa nadaje temu dniu wyższą rangę – rangi święta państwowego, co niesie ze sobą silniejsze zobowiązanie państwa do pamięci, edukacji i oddawania hołdu ofiarom tej zbrodni.
W świetle prawa międzynarodowego zbrodnie dokonane przez ukraińskich nacjonalistów uznawane są za ludobójstwo. Najnowsze badania wskazują, że w latach 1939–1947 z rąk OUN i UPA zginęło ponad 120 tysięcy obywateli polskich, w tym około 60 tysięcy na Wołyniu i co najmniej 60 tysięcy w Małopolsce Wschodniej, na Polesiu i Lubelszczyźnie.
Ustanowienie nowego święta państwowego to ważny krok w procesie budowania pamięci historycznej i oddania sprawiedliwości ofiarom jednej z najtragiczniejszych kart polskiej historii XX wieku.
